Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia (art. 107 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Taka sytuacja ma głównie miejsce, gdy rodzice żyją w rozłączeniu i są w głębokim konflikcie w sprawach dziecka tj. nie są zdolni do wygaszenia tego konfliktu, co uniemożliwia im współdziałanie dla dobra dziecka. Sąd wówczas orzeka do jakich konkretnie obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka ogranicza władzę rodzicielską. Najczęściej Sąd ogranicza władzę rodzicielską do współdecydowania w istotnych sprawach dziecka dotyczących: wyboru szkoły, leczenia dziecka, sposobu leczenia poważniejszych schorzeń, wyjazdów zagranicznych małoletniego. Potrzeba ograniczenia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka zależy głównie od tego, w jakim zakresie rodzice są w stanie zapewnić harmonijne współdziałanie dla dobra dziecka.
Sąd również może -jeśli uzna, iż dobro małoletniego jest zagrożone -wydać odpowiednie zarządzenia opiekuńcze, które ograniczają władzę rodzicielską, czyli np. poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego, skierować rodziców na warsztaty doskonalenia umiejętności rodzicielskich, określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej (art. 109 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Wydanie przez Sąd takiego zarządzenia opiekuńczego ma miejsce w sytuacji, gdy: np. dziecko nie ma zaspakajanych potrzeb życiowych (tj. wyżywienie, mieszkanie), stosowana jest wobec dziecka przemoc fizyczna, psychiczna, emocjonalna. Pamiętać należy, że w skrajnych sytuacjach Sąd może pozbawić rodziców bądź jednego rodzica władzy rodzicielskiej (więcej na ten temat w artykule zamieszczonych na niniejszym blogu pt.: Kiedy można pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej?)
Wskazać należy, iż katalog zarządzeń określonych w art. 109 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jakie może wydać Sąd z uwagi na konieczność ochrony dobra dziecka ma charakter otwarty, a Sąd może podejmować działania w tej materii z urzędu. Sąd może zadecydować o zastosowaniu każdego środka, jaki w danych okolicznościach byłby konieczny lub celowy ze względu na dobro dziecka.
Apl. adw. Paulina Grzywińska
