Władza rodzicielska powstaje z chwilą urodzenia dziecka i trwa do ukończenia przez nie 18 roku życia, czyli do uzyskania pełnoletności. W tym okresie rodzicie obowiązani są do sprawowania z należytą starannością zarządem majątku dziecka. Przez zarząd majątkiem należy rozumieć wykonywanie czynności faktycznych (np. rozebranie, rozbudowa, wybudowanie budynku na nieruchomości należącej do dziecka), czynności prawnych (np. zawarcie umowy najmu w imieniu dziecka) oraz czynności procesowych polegających na reprezentowaniu dziecka przed sądami lub innymi organami (art. 101 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Zarząd majątkiem dzieli się na :
1. zwykły oraz
2. przekraczający zakres zwykłego zarządu
Zwykły zarząd majątkiem jest prowadzeniem bieżących spraw dotyczących korzystania z przedmiotów wchodzących w skład majątku dziecka (np. opłata podatków od nieruchomości należącej do dziecka). Do dokonania takich czynności rodzice nie potrzebują występować do Sądu o zgodę.
Rodzicie nie mogą natomiast bez zezwolenia Sądu dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Takimi czynnościami są np.:
a) nabycie nieruchomości ze środków finansowych dziecka,
b) zbycie nieruchomości należącej do dziecka,
c) ustanowienie służebności drogi koniecznej na nieruchomości, której właścicielem jest dziecko,
d) obciążenie hipoteką nieruchomości będącej własnością dziecka,
e) odrzucenie spadku bądź zapisu windykacyjnego.
Rodzicie nie zarządzają majątkiem dziecka w zakresie:
1. jego zarobków (np. uzyskany z tytułu zawartej umowy o pracę)
2. przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku (np. rower)
3. przedmiotów przypadających dziecku w drodze darowizny albo w testamencie, jeżeli darczyńca bądź spadkodawca zastrzegł, aby przedmioty te nie były objęte zarządem sprawowanym przez rodziców (art. 101 par. 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz art. 102 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Dziecko może tymi składnikami swobodnie rozporządzać (np. sprzedać rower, który został mu przekazany do swobodnego użytku). Dochód uzyskany z tych składników również jest wyłączony spod zarządu rodziców (np. dochód uzyskany ze sprzedaży roweru, który został przekazany dziecku do swobodnego użytku należy do dziecka). Należy mieć na uwadze, że powyższe wyłączenie zarządu rodziców odnosi się tylko do dziecka, które ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych, czyli ma ukończone 13 lat. Gdy dziecko ma poniżej 13 lat to majątkiem zarządzają wówczas bez żadnych wyłączeń rodzice.
Czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim wykorzystany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim. (np. opłacenie zajęć dodatkowych dziecka, zakup dziecku odzieży, opłacenie kursu języka obcego dla dziecka). Nadwyżka zaś powinna być przeznaczona na inne uzasadnione potrzeby rodziny (np. zakup lodówki) (art. 103 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Pamiętać należy, że do majątku dziecka podlegającemu zarządowi rodziców mogą wchodzić też długi.
Apl. adw. Paulina Grzywińska
